40 JAAR ZWEMKRONIEK REDACTEUR

2017-09-14, door: George Sieverding

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column

1977. De Zwemkroniek, het Bondsorgaan van de KNZB, heeft een nieuwe redacteur: Jos van Kuyeren uit Anna Paulowna.
"Het begon met een telefoontje. Het was in 1970 en niemand had in de zwemwereld nog ooit van hem gehoord. Het telefoontje kwam van Jos van Kuyeren, kort na de Europese kampioenschappen in Barcelona, en de vraag was gericht aan de toenmalige redacteur van de Zwemkroniek. "Heeft U misschien de volledige uitslagenlijst van de EK voor mij?", vroeg Jos.
"Maar waarom heeft U die nodig?", vroeg de redacteur. "Ik ben statisticus" was het antwoord en de redacteur van toen - en dat is de schrijver dezes (Henk Lichtenveldt redacteur 1969 - 1973) - was onmiddellijk klaar wakker. Een statisticus.........................."
Zo kwam Jos van Kuyeren, in 1970, terecht in het wereldje van de zwemsport en - wat nog belangrijker was - in het wereldje van de Zwembond.

De Zwemkroniek verschijnt vele tientallen jaren wekelijks. Vrijwel altijd op vrijdag. In menig gezin wordt ruzie gemaakt, soms zelfs gevochten, wie deze het eerste mag lezen. Zeer populair is de rubriek "overschrijvingen" waarin de namen en de verenigingen worden vermeld van de sporter, de vereniging waarvan afkomstig en vervolgens de nieuwe vereniging. Eveneens is er zeer veel belangstelling voor de uitslagen van het waterpolo. Naast een incidenteel zondagavond telefoontje moet iedereen geduld hebben tot op vrijdag de postbode verschijnt. Uitslagen en standen. Ook naar de ranglijsten wordt reikhalzend uitgekeken. De nationale ranglijsten die jarenlang trouw en secuur worden aangeleverd door Chris Doornbosch uit Leeuwarden met Aton Demuth uit Veenendaal als opvolger en de internationale ranglijsten door Jos van Kuyeren uit Anna Paulowna.

Begin jaren twintig besluit het toenmalige Bondsbestuur om wekelijks een kroniek uit te geven. Een schot in de roos. De uitgeverij De Raat & De Vries, uit Amsterdam, verzorgt de lay-out, een redacteur wordt verantwoordelijk voor de inhoud. Mevr. Meep Kollöfel, een zeer bekende figuur uit de Amsterdamse zwemwereld, neemt deze taak op zich. Tot 1948 zorgt Meep, samen met de uitgeverij, voor een zeer regelmatig verschijnen. In 1948 draagt zij het stokje over aan B.P. en gaat met pensioen. Regelmatig gaat zij op bezoek bij haar dochter in Canada. In 1979 komt Meep te overlijden. Meep Kollöffel (1902-1979): een vrouw met een groot zwemhart.

B.P.. Alle oud gedienden herkennen deze initialen net als de foto "de man met de pijp". Ben Planjer is de naam. Ook, net als Meep, zo'n illustere figuur uit de "pré historie" van de KNZB. B.P., afkomstig uit de Utrechtse zwemwereld, bekleedt vele jaren diverse belangrijke functies als in 1948 het Bondsbestuur hem met enige aarzeling vraagt om Meep op te volgen als redacteur. Die aarzeling komt voort uit de ervaringen omtrent de vlijmscherpe analyses van B.P. waarbij hij niet aarzelt om ieder interessant onderwerp tot op het bot te fileren waarbij niemand wordt gespaard. B.P. blijft ruim 20 jaar de drijvende kracht achter het succes van de Zwemkroniek.

Toch voorziet B.P. eind jaren zestig dat er deskundige opvolging nodig is. In 1969 introduceert hij Henk Lichtenveldt, een journalist die in de jaren zestig naam maakt, als zijn mogelijk opvolger. 1969 en 1970 worden overgangsjaren. 1969: B.P. met "leerling" Henk. 1970: redacteur Henk, terzijde gestaan door nestor B.P. die er nog jaren in slaagt om in zijn wekelijkse columns vuurwerk te ontsteken. Ook voor B.P. gaat, net als bij Meep, in 1979 het licht definitief uit. B.P. niet alleen de man met de pijp doch ook de man met een enorme kennis van zaken. Ben Planjer (1892-1979): een monument.

In 1973 wordt de zwemwereld "opgeschrikt" door het plotse vertrek van Henk. Een inhoudelijk meningsverschil met het Bondsbestuur ligt aan dit vertrek ten grondslag. Henk geeft publiekelijk een verklaring waarin hij de houding van de Zwembond tegenover Zuid-Afrika en de aldaar gevoerde apartheidspolitiek en de standspuntbepaling ter discussie stelt. In zijn "Bij een afscheid" artikel gaat Henk diep in op de ontstane situatie, hetgeen leidt tot zijn snelle vertrek. In de Zwemkroniek van 1973, pagina 507, verwoordt Henk zijn mening uitstekend en maakt zijn besluit kenbaar.

2 pagina's later, 509, volgt een vlijmscherpe reactie, "Noot van de Bondsvoorzitter", van Jaap van der Krol. Hij licht een tweetal principiële punten toe namelijk:
    a. de verhoudingen tussen Sport en Politie, en
    b. de positie van de Zwemkroniek in de KNZB.
Jaap spreekt over de spelregels waaraan een redacteur zich heeft te houden. Henk heeft zich vrijwillig aan deze spelregels onderworpen toen hij in 1969 redacteur werd. Het is en blijft zeer interessant om beide standpunten, nu tientallen jaren later, nogmaals ten opzichte van elkaar af te wegen. Met Henk vertrekt een vaardig journalist.

Na nauwelijks 4 jaar moet de KNZB wederom op zoek naar een redacteur voor de Zwemkroniek. Piet Koonings wordt gevonden. Piet, afkomstig uit Utrecht, verzoekt om een proeftijd van twee maanden. Piet is in die tijd een bekende freelance journalist die zich vooral in Utrecht en omgeving al vele jaren met alle soorten van journalistiek, maar vooral de sportverslaggeving, bezighoudt. Zwemmen is daarbij niet zijn specifieke taak, maar hij hoopt zich, indien tot voortzetting wordt besloten, zich hierin zoveel mogelijk te bekwamen. Doch wederom na vier jaar verschijnt het bericht "Vakantie Redacteur" en het verzoek alle correspondentie naar Jos van Kuyeren te zenden. Het wordt Piet teveel om zijn Zwemkroniekwerk te combineren met zijn overige veelzijdige journalistiek werkzaamheden. "Piet weg. Bedankt voor je inzet, je vriendschap en je deskundigheid". Het gezegde "de dood is de geboorte van goede herinneringen" komt hier uitstekend van pas.

1977. Jos van Kuyeren is aangesteld. Een onderwijzer uit Anna Paulowna waarover in 1970 in de Zwemkroniek wordt geschreven "Ze hebben in dat dorp niet alleen maar goeie schaatsers". Vanaf dat moment is het niet langer Jos van Kuyeren doch Jos. Van Kuyeren wordt bovendien direct gecorrigeerd tot Van Kuijeren. Jos groeit uit tot een instituut. Hij redigeert zoals hij zijn dirigenten stokje hanteert. Jos is veelzijdig. Jos houdt van reizen. Binnen enkele jaren wordt er niet meer gesproken over Henk en Piet. Slechts af en toe valt de naam Ben Planjer nog wel eens. B.P. is echter ver in de tachtig en neemt, voorzien van zijn onafscheidelijk pijp, afscheid van het leven zoals eerder vermeld.

2017. 40 jaar Jos. In deze periode is er veel, ontzettend veel, veranderd binnen de Sportwereld in het algemeen en de KNZB in het bijzonder. Jos loodst de Zwemkroniek naar het einde van de twintigste eeuw. Jos doorstaat de overgang naar digitaal. Jos, in het begin nog bekend om zijn internationale ranglijsten, is geworden tot een sportieve allrounder. Terwijl medewerker na medewerker vertrekt, meestal met pensioen, slaagt Jos er in om jonge mensen aan zich te binden om zo professioneel het nieuwe tijdperk en de eenentwintigste eeuw te betreden. Ook al ben je geen fan of supporter van Jos, onomstotelijk staan zijn verdiensten in de annalen van onze Bond gegrift. Jos verdient dit publiekelijke compliment. Bijna 100 jaar Zwemkroniek en daarvan ruim 40 jaar "de baas, de drijvende kracht, enthousiast en deskundig". Een welgemeende felicitatie.

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column