VERLEDEN - HEDEN - TOEKOMST VAN HET NEDERLANDSE ESTAFETTE ZWEMMEN

2023-08-11, door: George Sieverding

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column

De resultaten van de Olympische Spelen zijn bepalend voor de status van de sport in het algemeen en het zwemmen in het bijzonder. Om tot juiste en objectieve referenties te kunnen komen lijkt het belangrijk om zeer gedetailleerd en gespecificeerd te analyseren.
Daarom is gekozen voor de estafette nummers, vrijwel altijd succesvol tijdens de Olympische Spelen. Te beginnen met een duik in de geschiedenis hiervan.

Verleden

De eerste Olympische Spelen vonden plaats in 1896.
Het zwemprogramma omvatte een viertal onderdelen te weten 100 - 500 en 1200 meter vrije slag en de 100 meter vrije slag voor matrozen. Aardig om te weten: de eerste winnaar zwom 1.22.1 en de winnende matroos 2.20.4!
Vooralsnog geen programmanummers voor vrouwen.
Net als bij de individuele nummers nam het aantal estafette onderdelen geleidelijk toe.
Bij de vrouwen zette deze ontwikkeling later in.

Bij de mannen was de 4*50 yards vrije slag in 1904 het eerste estafette onderdeel.
In 1908 verscheen de 4*200 vrije slag op het programma.
Vervolgens duurde het tot 1960 voordat de 4*100 wisselslag werd toegevoegd, gevolgd door de 4*100 vrije slag in 1964.
In 1976 verdween de 4*100 vrije slag tijdelijk om in 1984 definitief terug te keren.

In 1912 stond de 4*100 vrije slag voor het eerst op het programma.
1960 introduceerde zowel bij de mannen als de vrouwen de 4*100 wisselslag.
De 4*200 vrije slag werd in 1996 opgenomen.

De 4*100 wisselslag mixed verscheen in 2020 voor het eerst op het programma.

Voor WO2 bleven de successen beperkt tot de vrouwen.
De 4*100 vrije slag was het paradepaardje: 1924 6e - 1928 6e - 1932 2e met 3* Rie Vierdag!
In 1936 volgde met goud het absolute hoogtepunt uit de vooroorlogse periode.

Direct na WO2 zetten de vrouwen de successen van de 4*100 vrije slag voort: 1948 3e en 1952 2e.
De toevoeging van de 4*100 wisselslag in 1960 betekende 4e en 8e (vrouwen en mannen).
In 1964 scoorden de vrouwen 2e 4*100 wisselslag en 3e 4*100 vrije slag.
Geleidelijk zakten de resultaten enigszins terug met een 7e plek in 1986 op de 4*100 wisselslag vrouwen.
Toch bleven de finale plaatsen komen bij de vrouwen 1972 4e 4*100 vrije slag en 5e 4*100 wisselslag
In 1976 was daar een mannen succesje 6e 4*200 vrije slag waarbij de vrouwen 4e 4*100 vrije slag en 5e 4*100 wisselslag scoorden.
De mannen en de vrouwen behaalden de finale in 1980. De mannen 7e 4*100 wisselslag, de vrouwen 3e 4*100 vrije slag.
Vervolgens blijven de mannen de vrouwen geruime tijd "enigszins bij". In 1984 4e 4*200 vrije slag, de vrouwen 2e 4*100 vrije slag.
1988 mannen 7e 4*100 wisselslag, de vrouwen 2e 4*100 vrije slag en 5e 4*100 wisselslag.
Het tijdelijke dieptepunt lijkt 1992. Mannen geen estafette deelname, de vrouwen "slechts" 5e 4*100 vrije slag en 8e 4*100 wisselslag.
De mannen leven op. In 1996 5e 4*100 vrije slag en 7e 4*100 vrije slag, terwijl de vrouwen het met een 4e plaats op de 4* 100 vrije slag moeten doen.

Een medaille voor de mannen in 2000! 3e 4*200 vrije slag en 4e 4*100 wisselslag. De vrouwen 2e 4*100 vrije slag.
Nog is het niet genoeg voor de mannen. In 2004 zilver op de 4*100 vrije slag. 3e 4*100 vrije slag en 6e 4*100 wisselslag voor de vrouwen.
In 2008 volgt voor de vrouwen het absolute hoogtepunt uit de estafette geschiedenis en een herhaling van 1936 goud op de 4*100 vrije slag. De mannen verdwijnen vanaf 2008 in de vergetelheid.
4 jaar later nemen de vrouwen zilver mee naar Nederland op "ons nummer" de 4*100 vrije slag.
De mannen en vrouwen scoren in 2016 finale plaatsen. De mannen 7e 4*200 vrije slag en de vrouwen 4e 4*100 vrije slag.
In 2020, eigenlijk 2021 vanwege de pandemie, brengen de vrouwen het opnieuw tot 4e 4*100 vrije slag
en zwemt de mixed ploeg, de 4*100 wisselslag mixed staat voor het eerst op het programma, naar een verdienstelijke 6e plaats.

De 4*100 vrije slag vrouwen wint totaal 13 medailles (2* goud - 7* zilver - 4* brons) en is het absolute paradepaardje van het Nederlandse estafette zwemmen.
De 4*200 vrije slag en de 4*100 wisselslag leveren incidenteel succes en regelmatig een finaleplaats.
Bij de mannen blijft het bij incidentele successen en ligt het accent hiervan rond de eeuwwisseling.
Over de 4*100 wisselslag mixed valt nog niet veel te schrijven.

Heden - en de toekomst op de korte termijn: zijn er kansen op finale plaatsen in 2024?

Tijdens de afgelopen WK in Fukuoka Japan scoorden de Nederlandse vrouwenteams:
6e 4*100 vrije slag, 6e 4*200 vrije slag, 7e 4*100 wisselslag en leverden een bijdrage aan 4e 4*100 wisselslag mixed.
De mannen waren niet vertegenwoordigd.
4 finale plaatsen van 7 mogelijkheden, ogenschijnlijk een prima resultaat maar.........geen NR' s terwijl om ons heen de WR' s en NR' sneuvelden!

Op dit paradepaardje van het Nederlandse estafette zwemmen is de afstand tot het eigen NR (3.31.72 - 2009) met 3.35.41 groot en richting de wereldtop (3.27.96) zelfs erg groot. Het beeld wordt nog enigszins vertekend door de geweldige split van Marrit Steenbergen (51.84).
Steenbergen kan zich daarmee meten met de absolute wereldtop en dat bleek op het persoonlijke nummer. Totaal anders ligt het met betrekking tot de andere deelneemsters en reserve zwemsters. 54+ en zelfs 55+ zijn absoluut onaanvaardbaar op dit niveau. In de finale waren de leeftijden:
1e AUS WR 3.27.96 (19 - 24 - 21 - 29 / 93), 2e USA (20 - 26 - 28 - 21 / 95), 3e CHN (17 - 21 - 20 - 25 / 83) en 6e NED (25 - 22 - 18 - 23 / 88).
Het aantal zwemsters dat in 2023 onder de 54" heeft gezwommen: AUS 7*, USA 6*, CHN 6*, NED 1*.
De snelsten van: AUS (Shayna Jack, 24, 51,69), USA (Kate Douglass, 21, 52.28), CHN (Wu Qingfeng, 25, 52.64), NED (Marrit Steenbergen, 23, 51.84).
Bij de vrouwen valt de 53.52 van de 31-jarige Aussie Cate Campbell op.
Gaat zij haar landgenoot Cameron McEvoy achterna, verrassend winnaar in Fukuoka op de 50 vrije slag?
Om met enige precisie de situatie van de 4*100 vrije slag te kunnen beoordelen is het zaak om
1.de andere deelneemsters van deze ploeg, hun tijden en leeftijden te bezien;
2.te kijken naar de reserves, hun tijden en leeftijden;
3.goed te bezien of er eventueel talent komt aanstormen.
Eerst de namen, dan de tijden in de 4*100, tussen haakjes de snelste tijden in 2023 en de leeftijden.
1e zwemster: Kim Busch, 55.05 (54.33), 25. 2e Sam van Nunen 54.13 (55.02), 22. 3e Milou van Wijk, 54.38 (54.77), 18.
Dat betekent een teleurstellend optreden van startzwemster Busch en zeer goed zwemmen van het overige drietal.
Vervolgens de reserve Janna van Kooten 55.10, 19.
Tenslotte het eventuele talent. De 15 - 16 jarigen zwemmen maar net onder de 57".

De beide andere estafettes bij de vrouwen, de 4*200 vrije slag en de 4* 100 wisselslag lijken zelfs net aan de verkeerde kant van de Top-8, noodzakelijk voor finale plaatsing, te kunnen eindigen.
Op de 4*200 vrije slag scoorden de vrouwen 6e 7.52.93 (NR 7.52.06, 2016). Dichtbij het bestaande NR doch op zeer grote afstand van het podium.
1e AUS WR 7.37.50 (19 - 24 - 27 - 22 / 92), 2e USA (18 - 26 - 18 - 16 / 78), 3e CHN (21 - 19 - 21 - 24 / 85) en 6e NED 7.52.93 (18 - 21 - 21 - 23 / 83).
Het aantal zwemsters dat in 2023 onder de 1.56 heeft gezwommen: USA 8*, AUS 7*, CHN 5*, NED 1*.
De snelsten van: AUS (Ariarne Titmus, 22, 1.52.41!), USA (Katie Ledecky, 26, 1.54.39), CHN (Liu Yaxin, 24, 1.55.46), NED (Marrit Steenbergen, 23, 1.55.47).
Bij de vrouwen valt de pas 16-jarige Amerikaanse Alex Shackell op als vierde zwemster met 1.56.38.
Eerst de namen, dan de tijden in de 4*200, tussen haakjes de snelste tijden in 2023 en de leeftijden.
1e Janna van Kooten 1.58.17 (1.58.12), 18. 2e Imani de Jong 1.59.60 (1.58.85), 21. 3e Silke Holkenborg 1.59.69 (1.59.02), 21.
Dat betekent een onvoldoende optreden van De Jong en Holkenborg en prima zwemmen door Van Kooten en Steenbergen.
Van een acceptabele reservezwemster is geen sprake. Elise Hardeman, 22, 2.02.38 staat vijfde.
De 16-jarige Angeline Rolman lijkt met 2.02.57 een toekomstige ploeggenote te kunnen worden.

Rest de 4*100 wisselslag. Zoals zojuist vermeld lijkt finale plaatsing te hoog gegrepen voor dit zeer onevenwichtige team.
De bijna 30-jarige Kira Toussaint worstelt met zichzelf en verliest vrijwel zeker de strijd naar de wereldtop. Vervangster Maaike de Waard is ook al op leeftijd, 26, en van enige progressie is geen sprake.
Dat betekent kansloos na de rugslag ondanks Tes Schouten en Marrit Steenbergen.
Onze equipe realiseerde een 7e plaats in 3.58.09 (NR 3.57.01, 2022).
1e USA 3.52.08 (WR 3.50.40) (Regan Smith, 21, 57,68), (Lilly King, 26, 1.04.93), (Gretchen Walsh, 20, 57.06) en Kate Douglass, 21, 52.41).
2e AUS 3.53.37 (Kaylee McKeown, 22, 57.91), Abbey Harkin, 25, 1.07.07), Emma McKeon,29, 56.44) en Mollie O'Callaghan, 19, 51.95.
3e CAN 3.54.12 ( Kylie Masse, 27, 58.74), (Sophie Angus,24, ,1.06.21), (Margaret MacNeil,23, 55.69) en Summer McIntosh, 16, 53.48).
7e NED 3.58.09 (Kyra Toussaint, 29, 1.00.34), (Tes Schouten, 22, 1.06.91), (Kim Busch, 25, 58.88) en Marrit Steenbergen, 23, 51.96).
Op de ranglijst van 2023 staan Thoussaint 59.88, Schouten 1.05.71 en Busch 58.60.
Dat betekent, met uitzondering van Steenbergen, een bijzonder teleurstellend optreden.
Reserve' s noch opvallend aankomend talent.

De mannen missen zowel diepte als breedte. Slechts op de schoolslag, naast Arno Kamminga lijkt Casper Corbeau een absolute topper in wording. Daarbij heeft inmiddels één zwemmer op de vlinderslag, Nyls Korstanje, aansluiting met de wereldtop.

Rest de 4*100 wisselslag en de 4*100 vrije slag mixed.
Voor de 4*100 vrijeslag is slechts Marrit Steenbergen van het gewenste niveau beschikbaar.
Anders ligt het bij de 4*100 wisselslag. Toevallig heeft het team de beschikking over een uitstekend middenstuk, schoolslag en vlinderslag mannen, en natuurlijk Steenbergen als sublieme afmaakster.
Op de rugslag zal direct een grote achterstand ontstaan en dat lijkt voor een eventuele medaille onoverbrugbaar.

1. Met betrekking tot de estafette' s lijkt het optimisme vanuit de KNZB en de nationale pers na het WK in Fukuoka niet realistisch.
2. Het aantal deelnemers en deelneemsters van voldoende niveau is te gering.
3. Het gemis aan specialisme is te groot.
4. Zorgwekkend is het gebrek aan capabele aanvoer.
5. Er dient een verbetering in de structuur te komen.
6. Voor estafette successen lijkt Parijs te vroeg te komen.

Nieuwe column    <    Overzicht    >    Oude column